Polityka klimatyczna może w najbliższym czasie wpłynąć na wycenę aktywów węglowych oraz innych projektów opartych na paliwach kopalnych. Jak pokazuje nowy raport instytutu WiseEuropa „Klimatyczny efekt domina. Ryzyka transformacyjne dla polskiego sektora finansowego”, problem ten ma szczególne znaczenie dla Polski, stojącej przed podwójnym wyzwaniem: modernizacji infrastruktury energetycznej oraz wysokiego udziału energetyki węglowej w bilansie energetycznym.
Zmiana klimatu wprowadziła nową kategorię ryzyka dla rynku finansowego. Została ona dostrzeżona przez największych inwestorów międzynarodowych oraz agencje ratingowe, a także instytucje międzynarodowe. Ryzyka związane z klimatem obejmują ryzyka fizyczne, spowodowane samą zmianą klimatu oraz ryzyka transformacji, wynikające z rozwoju gospodarki niskoemisyjnej. Coraz więcej uwagi poświęca się finansowemu wymiarowi tych zagrożeń i ich wpływowi na globalną gospodarkę. Zalecenia organów takich jak działająca na podstawie mandatu udzielonego przez ministrów finansów z krajów G20, Grupa Zadaniowa ds. ujawniania informacji finansowych związanych z klimatem (TCFD), czy, ustanowiona przez Komisję Europejską, Grupa Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. zrównoważonego finansowania (HLEG) zostaną w najbliższych latach odzwierciedlone w reformach rynku finansowego. Mają one za zadanie skłonić inwestorów do masowego i wystandaryzowanego przeciwdziałania ryzyku klimatycznemu i przyspieszenia niskoemisyjnej transformacji. Instytut WiseEuropa przeanalizował skutki tego procesu dla Polski. W swoim najnowszym raporcie eksperci instytutu wskazują na problem niedoceniania ryzyka klimatycznego przez polskie instytucje finansowe i decydentów. Zgodnie z przeprowadzoną analizą zdolność krajowego sektora bankowego do finansowania emisyjnych projektów będzie stopniowo malała, co będzie promować nowe postrzeganie aktywów węglowych w portfelach instytucji krajowych. Autorzy raportu oceniają wykonalność i konsekwencje finansowe alternatywnych scenariuszy energetycznych. Ich zdaniem przyszłe inwestycje węglowe są problematyczne ze względu na:
- niewystarczające zasoby własne państwowych spółek energetycznych,
- powszechne wycofywanie się międzynarodowych inwestorów z emisyjnych projektów,
- ograniczoną chłonność krajowego rynku obligacji,
- niechęć banków do nadmiernej koncentracji ryzyka w swoich portfelach kredytowych.
- Jeśli polscy decydenci zlekceważą te ograniczenia, niestabilność sektora finansowego wzrośnie, ponieważ ryzyko klimatyczne zostanie skoncentrowane w krajowych instytucjach finansowych. Obecnie w Polsce udział długu emisyjnych spółek energetycznych w portfelach zaangażowanych banków wynosi 4%. Jeżeli jednak banki zagraniczne wycofają się z dalszego finansowania aktywów węglowych, a powstała luka zostanie wypełniona przez banki krajowe, udział ten przekroczy 7%. Dalsze angażowanie krajowych banków w finansowanie kolejnych projektów węglowych zwiększy tę wartość nawet do 15%, co byłoby porównywalne ze znacznie większymi i bardziej zdywersyfikowanymi branżami takimi jak nieruchomości czy handel. Wysoka koncentracja ryzyka klimatycznego w niewielkiej liczbie podmiotów może prowadzić do pojawienia się systemowego zagrożenia dla sektora bankowego.
Obecnie w Polsce udział długu emisyjnych spółek energetycznych w portfelach zaangażowanych banków wynosi 4%. Jeżeli jednak banki zagraniczne wycofają się z dalszego finansowania aktywów węglowych, a powstała luka zostanie wypełniona przez banki krajowe, udział ten przekroczy 7%.
Raport analizuje konsekwencje zmian w polskim systemie elektroenergetycznym zakładające szybkie upowszechnienie technologii niskoemisyjnych. Scenariusze te są bardziej kapitałochłonne niż scenariusz węglowy, jednak związane z nimi potrzeby finansowe mogą zostać pokryte przez znacznie szerszą grupę inwestorów, a ich wdrożenie przełoży się na gwałtowny spadek ryzyka klimatycznego również dla sektora finansowego. Zdaniem autorów:
- rekomendacje TCFD powinny być systematycznie wdrażane przez instytucje finansowe oraz emisyjne przedsiębiorstwa,
- banki powinny wywrzeć presję na spółki energetyczne, by te przeprowadziły tzw. carbon stress tests uwzględniające nie tylko zmiany cen uprawnień do emisji, ale też konieczność osiągnięcia absolutnych celów redukcyjnych,
- w długoterminowych strategiach rozwojowych państwa i poszczególnych firm energetycznych należy uwzględnić zwiększenie udziału odnawialnych źródeł energii oraz rozbudowy mocy rezerwowych jako działań priorytetowych, tak aby krajowe ryzyko regulacyjne oraz koszty finansowania nowych inwestycji zostały ograniczone,
- wejście na polski rynek dużo bardziej zdywersyfikowanej grupy inwestorów, tj. stworzenie warunków niezbędnych do aktywizacji mniejszych, prywatnych podmiotów gotowych do inwestowania w projekty oparte na OZE jest kluczowe tak z punktu dywersyfikacji ryzyka klimatycznego dla sektora finansowego jak ze względu na ograniczone możliwości inwestycyjne firm państwowych.
Zobacz również:
