';

Debata publiczna: Pojawienie się nowych państw w Europie Wschodniej / 4 lutego 2020 r. – Bruksela

4 lutego br. WiseEuropa zorganizowała debatę pt.: „Pojawienie się nowych państw w Europie Wschodniej po pierwszej wojnie światowej i mocarstw Entente: Lekcje dla Europy”, która odbyła się w Parlamencie Europejskim w Brukseli. Celem debaty było udzielenie odpowiedzi na dwa główne pytania. Po pierwsze, jaką rolę odegrały mocarstwa Entente w powstaniu nowych państw w Europie Wschodniej po pierwszej wojnie światowej, a po drugie, jakie wnioski Europejczycy mogą wyciągnąć ze spuścizny ich dzisiejszego zaangażowania. Koniec pierwszej wojny światowej pozostaje do dziś kamieniem milowym w pamięci zbiorowej dla krajów Europy Środkowej i dalej na wschód w krajach kaukaskich.

Wydarzenie otworzył Liudas Mažylis, poseł do Parlamentu Europejskiego z Litwy. Następnie Etienne Peyrat – profesor historii w Sciences Po Lillie jako główny mówca wygłosił wykład na temat sytuacji regionu w Europie Środkowej i Wschodniej po pierwszej wojnie światowej oraz pojawienia się nowych i odrodzonych krajów oraz upadku Imperium Rosyjskiego. Obiektywnie ocenił rolę Francji i Wielkiej Brytanii w powstaniu lub odrodzeniu nowych państw, nie zawsze przypisując im idealistyczne motywacje do wspierania tych ruchów. Podczas wojny francuska i brytyjska polityka wobec Europy Środkowej wynikała bardziej z ich stosunku do Niemiec i Rosji niż z rzeczywistego zainteresowania sytuacją tych krajów. Zwrócił również uwagę na różne nastroje towarzyszące pojawieniu się tych krajów. Kraje Entente nie zawsze posiadały odpowiednią wiedzę na temat sytuacji w tych krajach i ich relacji z innymi państwami regionu. Na początku lat dwudziestych kraje bałtyckie były postrzegane we Francji z wielką nieufnością jako kraje zacofane i protekcjonistyczne.

 

Jednocześnie kraje Europy Środkowej wyraziły również niezadowolenie z postawy Europy Zachodniej, która wykazywała fascynację Rosją i brak wiedzy o realnej sytuacji w regionie i poszczególnych krajach Europy Środkowej. Etienne zwrócił także uwagę na istotę utrzymania pluralizmu politycznego, kulturowego i intelektualnego jako zasady organizacyjnej. Zwrócił także uwagę, że może to być najważniejsza lekcja końca pierwszej wojny światowej i że istotne są potrzeby różnych rozwiązań lokalnych problemów. Wybrane części kontynentu nie powinny stosować się do tych samych standardów. Należy docenić różnorodność, nawet ze względu na wartości polityczne, społeczne i kulturowe. I podobnie jak na początku lat 20. XX wieku, dążenie do stworzenia sztucznej jedności w Europie na dłuższą metę może powodować poważniejsze i niebezpieczne rozłamy.

Po głównym wykładzie głos zabrał Ivars Ijabs, poseł do Parlamentu Europejskiego z Łotwy. Następnie po przemówieniu gospodarza całego wydarzenia odbyła się główna debata, podczas której poszczególnych panelistów poproszono o odpowiedź na pytanie, jaką rolę odgrały mocarstwa Entente w powstaniu nowych państw w Europie Wschodniej po pierwszej wojnie światowej. Vesa Vares z University of Turku w Finlandii odniósł się do roli krajów skandynawskich – Szwecji i Danii w odzyskaniu niepodległości przez Finlandię; Adam Reichard z Nowej Europy Wschodniej rozmawiał o roli Stanów Zjednoczonych w regionie; Ēriks Jēkabsons z Uniwersytetu Łotewskiego debatował o roli Wielkiej Brytanii; Tomasz Błaszczak z Vytautas Magnus University na Litwie omówił rolę „Czerwonej” i „Białej” Rosji; Vlad Vernygóra z Tallin University of Technology w Estonii omówił kraje skandynawskie (zwłaszcza Finlandię) i ich poparcie dla walki Estonii o niepodległość i rolę Ligi Narodów. Całą debatę moderował i podsumował Adam Balcer, kierownik projektu Tense i kierownik projektów polityki zagranicznej w WiseEuropa.

Vesa Vares szczególnie podkreślił znaczenie niepodległości Finlandii dla Szwecji, ale pokazał również, że Szwedzi nie chcieli sprowokować rosyjskiego rządu, aktywnie zachęcając do ruchów niepodległościowych w Finlandii i krajach bałtyckich. Istniały również ograniczenia wynikające z tradycyjnej szwedzkiej neutralności. Adam Reichard przedstawił postawę USA wobec pierwszej wojny światowej, która była neutralna w stosunku do pierwszej wojny światowej do 1917 r. Jednak wraz z rozwojem działań wojennych i rosnącą agresywnością Niemiec postawa Stanów Zjednoczonych uległa zmianie. Dlatego 2 kwietnia 1917 r. Wilson poprosił Kongres USA o zgodę na przyłączenie się do wojny. Reichard podkreślił jako lekcję z pierwszej wojny światowej, że izolacjonizm jest niebezpieczny i może prowadzić do obojętności i mieć tragiczne konsekwencje, a największą lekcją, jaką możemy dziś wyciągnąć z końca pierwszej wojny światowej, jest niebezpieczeństwo tego izolacjonizmu. Ēriks Jēkabsons przedstawił bardzo trudną sytuację, która miała miejsce w tym czasie na Łotwie. Od 1918 do 1920 r. na Łotwie walczyło 14 różnych armii, co oznacza, że ​​było 14 tam różnych wpływów. Ēriks Jēkabsons opisał, że brytyjska polityka w regionie w latach 1918–1920 była ostrożna. Dominowały obawy o sytuację w Niemczech i Rosji, na które miały wpływ trudne relacje z innymi sojusznikami, a także kwestie brytyjskiej polityki wewnętrznej. Rząd brytyjski uznał jednak niepodległość Łotwy jeszcze przed jej utworzeniem, tj. 11 listopada 1918 r. Tomasz Błaszczak opisał rolę „Czerwonej” i „Białej” Rosji w powstaniu nowych państw w Europie Wschodniej po I wojnie światowej. Rosja pod koniec pierwszej wojny światowej została podzielona między dwie główne potęgi polityczne „Białych” – zwolenników starożytnego reżimu lub przynajmniej demokratycznej Rosji oraz „Czerwonych”.

Vlad Vernygora przedstawił skalę zaangażowania Danii, Szwecji i Finlandii na rzecz Estonii. Około 4000 Finów walczyło za Estonię. Natomiast zarówno Dania, jak i Szwecja były raczej powściągliwe w pomaganiu Estonii. Pomimo wielu deklaracji Dania i Szwecja wysłały tylko 184 i 300 żołnierzy, aby pomóc sąsiadowi. Ich wewnętrzne zasady i kwestie prawne powstrzymały ich od większego zaangażowania. Zauważył również, że obawy krajów Europy Środkowej i Wschodniej mają międzynarodową widoczność, ale z drugiej strony temat powstawania nowych państw w Europie Wschodniej po pierwszej wojnie światowej jest prawie zaniedbany w Europie Zachodniej. Vlad podkreślił, że powinno to skłonić UE do opracowania odpowiedniej strategii dla siebie.

Na koniec całego wydarzenia Adam Balcer, kierownik projektu zaprezentował wystawę przedstawiającą kraje Europy Wschodniej, które ustanowiły niepodległość po pierwszej wojnie światowej. Wystawa spotkała się z dużym zainteresowaniem widowni.

Pojawienie się nowych państw w Europie Wschodniej – Lekcja dla całej Europy (TENSE) to projekt, który ma się właśnie zakończyć, a debata była ostatnim wydarzeniem tego projektu. Projekt koncentrował się na procesach budowania narodów po 1918 r. w Europie Wschodniej. Celem projektu było zwiększenie wiedzy w regionie o wspólnych cechach procesów, przedstawiając je jako system komunikacji, ale także wykazując różnice między nimi i umieszczając je w szerszym kontekście europejskim. Projekt pokazał, jak ważna jest wiedza o przebiegu wydarzeń w 1918 r. w Europie Wschodniej, ponieważ wpływa ona na wszystkich obywateli Europy, również z Europy Zachodniej.

Liderem projektu jest WiseEuropa, jednak projekt był realizowany również przez inne instytucje partnerskie takie jak: Latvijas Arpolitikas Instituts w Rydze (Łotwa), Porin Kaupunki w Pori (Finlandia), Tallinna Tehnikaulikool w Tallinn (Estonia), Vytautas Magnus University in Kaunas (Litwa), a także Jan Nowak-Jeziorański College of Eastern Europe.

Projekt jest finansowany przy wsparciu programu Europa dla Obywateli Unii Europejskiej. Wsparcie Komisji Europejskiej dla opracowania tej publikacji nie stanowi poparcia dla treści, które odzwierciedlają jedynie poglądy autorów, a Komisja nie ponosi odpowiedzialności za jakiekolwiek wykorzystanie zawartych w niej informacji.

 

Comments
Podziel się
office-main