W ciągu ostatnich lat w ponad połowie krajów Unii Europejskiej poparcie dla populizmu narodowego istotnie wzrosło. Dzieje się tak z różnych powodów, a samo zjawisko jest widoczne w wynikach wyborów, referendach i sondażach opinii. Prawicowy, narodowy populizm jest silnie związany z nacjonalizmem etnicznym (w przeciwieństwie do nacjonalizmu obywatelskiego).
Oczywiście nacjonalizm obywatelski nie może być automatycznie przedstawiony jako pozytywna, prosta antyteza nacjonalizmu etnicznego. Nie jest jednak przypadkiem, że to nacjonalizm obywatelski, ograniczony rządami prawa chroniącymi indywidualne prawa jednostek i grup mniejszościowych, zdobył sobie status oficjalnego nacjonalizmu w krajach Zachodu po Drugiej Wojnie Światowej.
Narodowi populiści próbują prezentować się jako obrońcy narodów wobec progresywnych koncepcji Europy federalnej. Jednak obecnie najistotniejszym polem konfrontacji jest spór nacjonalizmu etnicznego, promowanego przez narodowych populistów, z nacjonalizmem obywatelskim, tworzącym podwaliny Unii Europejskiej.
Na tym tle Polska i Węgry są w Europie unikalnymi przykładami, państwami rządzonymi przez rządy jednopartyjne, tworzone przez „miękkich” prawicowych narodowych populistów – przez partię PiS w Polsce i przez partię Fidesz na Węgrzech.
Aby zrozumieć fenomen takich partii jak PiS czy Fidesz, konieczna jest analiza procesu formowania się obu narodów i państw, polityki tożsamościowej oraz politycznej pamięci tych partii. „Budowanie narodu” stało się specjalnością zarówno Fidesz jak i PiS. W tym opracowaniu autor skupił się na trzech kluczowych obszarach, w obrębie których zmiana rozumienia narodu jest szczególnie jaskrawa – są to stosunek do państwa, demokracji oraz Zachodu. Wnioski, jakie wyłaniają się z tych dwóch studiów przypadku mogą posłużyć za lekcję dla pozostałych państw europejskich.
Masz pytania dotyczące publikacji?
Skontaktuj się z Kierownikiem projektu Eurazja i autorem raportu
Adam Balcer
Publikacja powstała we współpracy z Fundacja im. Heinricha Bölla