Czy ambitna polityka ochrony klimatu prowadzi do wysokiego bezrobocia i erozji społecznej w europejskich regionach górniczych? Czy wycofanie się z węgla stymuluje ruchy populistyczne i wywołuje antydemokratyczne nastroje? Czy regiony te przygotowują odpowiednie strategie radzenia sobie z nadchodzącą transformacją gospodarki wysokoemisyjnej? WiseEuropa jako jeden z partnerów europejskiego projektu badawczego zainicjowanego przez Instytut Wuppertal będzie poszukiwać odpowiedzi na te i inne pytania w ramach nowego projektu badawczego CINTRAN.
Trzynaście instytucji z całej Europy rozpoczęło w połowie maja 2020 r. realizację projektu „Transformacja regionów węglowych – odkrywanie wyzwań zmian strukturalnych” (ang. „Carbon Intensive Regions in Transition – Unravelling the Challenges of Structural Change”) – w skrócie CINTRAN. Celem naukowców w ramach realizowanego projektu będzie lepsze zrozumienie wzorców i dynamiki procesów transformacyjnych związanych z dekarbonizacją Europy, co pozwoli na sformułowanie rekomendacji dla polityki publicznej oraz interesariuszy. Projekt zakłada zintegrowane, interdyscyplinarne podejście do badań.
W projekcie bierze udział 30 naukowców z 8 krajów. Projekt jest finansowany z unijnego programu ramowego Horyzont 2020. W ciągu najbliższych czterech lat naukowcy zastosują podejście transdyscyplinarne w celu lepszego zrozumienia ekonomicznych, społeczno-politycznych i demograficznych wymiarów niskoemisyjnej transformacji na poziomie regionalnym. Zbadają również skuteczność wdrażania strategii dostosowań do zmian strukturalnych i opracują instrumenty pozwalające regionom na zdiagnozowanie wyzwań rozwojowych. Projekt będzie koncentrował się na czterech studiach przypadków w dotkniętych regionach: obszarze wydobycia węgla brunatnego w Niemczech, Śląsku w Polsce, Zachodniej Macedonii w Grecji oraz Ida-Viru w Estonii. CINTRAN zapewni również wsparcie dot. tworzenia polityk rozwojowych i ułatwi wymianę wiedzy między innymi regionami europejskimi.
Europejski cel budowy gospodarki neutralnej klimatycznie wymaga fundamentalnej zmiany systemowej. Realizacja celów klimatycznych do 2050 r. oznacza, że europejska energetyka i przemysł, ale też pozostałe sektory będą musiały przejść głęboką transformację. Jednocześnie wyniki gospodarcze wielu regionów Europy – szczególnie w Polsce – są nadal zależne od wykorzystania paliw kopalnych. Wydobycie paliw kopalnych i ich wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej oraz w energochłonnych gałęziach przemysłu w Europie jest geograficznie nierównomiernie rozmieszczone i skoncentrowane w stosunkowo niewielu regionach.
Prof. dr Manfred Fischedick, dyrektor naukowy Instytutu Wuppertal, podkreśla strategiczne znaczenie projektu: „Widzimy silny opór wobec ambitnej polityki klimatycznej i energetycznej w wielu regionach o dużym zużyciu węgla. Opór ten jest często oparty na obawie przed pozostawieniem regionu samego ze swoimi problemami. Projekt CINTRAN pomoże lepiej zrozumieć, w jaki sposób transformacja dotyka te regiony i jak można zminimalizować trudności gospodarcze i społeczne. Przyczyni się to do lepszego zarządzania zmianami strukturalnymi i pomoże regionom odejść od zależności od paliw kopalnych ”.
„Chcemy zrozumieć, co decyduje o sukcesach i porażkach regionów dotkniętych zmianami strukturalnymi wynikających z polityki klimatycznej”, powiedział Lukas Hermwille, koordynator projektu w jednostce badawczej ds. Międzynarodowej polityki klimatycznej w Dziale polityki energetycznej, transportu i klimatu w Wuppertal Instytut i główny badacz projektu CINTRAN.
„Kluczową wartością dodaną projektu jest interdyscyplinarne podejście łączące różne perspektywy badawcze. Bez uwzględnienia złożonych powiązań między polityką energetyczną, trendami ekonomicznymi i zjawiskami społeczno-politycznymi, ale też starzeniem się ludności czy też wpływem kondycji gospodarczej na ruchy migracyjne, nie sposób w pełni zrozumieć wyzwań stojących przed regionami uzależnionymi od paliw kopalnych, a tym bardziej przygotować skuteczne strategie pozwalające na sprawiedliwą transformację” – dodał Aleksander Śniegocki, kierownik programu „Energia, Klimat i Środowisko” w WiseEuropa.
Projekt CINTRAN otrzymał finansowanie z Programu badań i innowacji Unii Europejskiej „Horyzont 2020” w ramach umowy grantowej nr 884539.
