Polska ma zagwarantowane 10 lat wzrostu gospodarczego. Obecnie nie zagraża nam utknięcie w pułapce średniego dochodu. Jednak skutki dzisiejszych decyzji odczujemy za ok. dekadę.
Wystarczy więc niewielkie zaburzenie np. osłabienie działań rządu w obszarze regulacji, cofniecie reform edukacji, regulacje, które nie sprzyjają inwestycjom, żeby spowolnić nasz rozwój a Polskę zakonserwować jako peryferium rozwiniętego świata – tłumaczył Maciej Bukowski, prezes WISE w czasie konferencji prezentującej raport „Zatrudnienie w Polsce 2014. Praca czasu innowacji.”
Co w takim razie należy zrobić, aby utrzymać obecne tempo rozwoju, czy nawet je przyspieszyć. Na to pytanie odpowiadali autorzy w rekomendacjach dla polityki publicznych. Maciej Bukowski, prezentując rekomendacje wynikające z analiz przeprowadzonych w ramach prac nad raportem wskazywał, gdzie szukać źródeł podnoszenia produktywności. Jako źródła konwergencji wymienił: kapitał, wiedzę i rynek.
W kategorii kapitał, według niego warunkiem koniecznym dla zmian jest rozwój rynków finansowych. „Przekształcanie oszczędności krajowych w kapitał produkcyjny wymaga efektywnego rynku kapitałowego – po początkowych sukcesach Polska zdaje się oddawać pole w tym względzie innym krajom, utrudniając MSP pozyskiwanie kapitału na rozwój.” – wyjaśniał prezes WISE.
W zakresie wiedzy ważnym punktem są kompetencje pracowników, a zwłaszcza managerów, które podnoszą produktywność firm nawet o kilkadziesiąt procent. Polska od lat 90 musiała przejść szybką edukację w tym zakresie, ale nadal nasi menagerowie ustępują swoimi kompetencjami kolegom z USA.
Nakłady na badania i rozwój i innowacje są według niego w Polsce zmistyfikowane. „Z naszych analiz wynika, ze wydatki państwa ponoszone bezpośrednio na naukę nie podnoszą konwergencji. Musi istnieć sektor przemysłowy na to gotowy i zdolny zaabsorbować prace badawczo rozwojowe. Bez spełnienia tego warunku same wydatki na naukę nie podnoszą produktywności.” – tłumaczył Maciej Bukowski.
Kolejnym ważnym czynnikiem wzrostu mogą być inwestycje ulokowane w obszarze ICT. W ciągu ostatnich dwóch dekad Ich wkład we wzrost produktywności pracy szacuje się na co najmniej 40%, ale Polska nadal ma tu dużą lukę w stosunku do Europy Zachodniej.
W zakresie edukacji Polska odniosła już duże sukcesy, o czym świadczą wyniki testów międzynarodowych. „To czego brakuje obecnie, a co przyczyniłoby się do rozwoju i zwiększenia produktywności całej gospodarki to swoboda kształtowania wynagrodzeń i doboru kadry na poziomie szkoły oraz zwiększenia jej autonomii.” – tłumaczył prezes WISE.
Według autorów publikacji najwięcej do nadrobienia Polska ma w obszarze rynku, czyli instytucji i regulacji. Polska powinna postawić na rozwój dużych firm. Według autorów raportu niestabilność regulacji i skłonność do nadregulacji osłabiają poziom inwestycji w Polsce, szczególnie duża luka inwestycyjna jest w sektorach sieciowych (np. energetyka), w których niepewność regulacyjna jest szczególnie wysoka.
W zakresie polityki przemysłowej kluczowe według prezesa WISE będzie przesunięcie zasobów w kierunku wytwarzania na większą skalę dóbr i usług bardziej zaawansowanych poprzez zmianę akcentów funkcjonującej w Polsce aktywnej pomocy udzielanej inwestorom przez inwestycje publiczne (m.in. PAIiZ i samorządy).
Kolejna rekomendacja to preferowanie podatkowe firm inwestujących w tym zwłaszcza tych prowadzących do osiągnięcia i utrzymywania wysokiej złożoności m.in. poprzez wysoką stopę inwestycji w kapitał produkcyjny. Przyjęcie założenia, że priorytetem są inwestycje otwierające nowe rynki, a nie inwestycje tworzące dużą liczbę miejsc pracy. Trzeba przy tym odejść od wspierania inwestycji w branżach o niskim stopniu technicznego zaawansowania.
Państwo, powinno według autorów raportu występować, jako nowoczesny regulator nie niesprawny właściciel. Powinno odejść od pośredniego i bezpośredniego wsparcia dla firm państwowych. „Na koniec, jeśli chodzi o politykę przemysłową państwo powinno wspierać powstawanie industrial commons. Inwestycje zagraniczne i kapitał krajowy są równie ważne dla rozwoju jeśli tworzą wspólne zasoby przemysłowe.”- tłumaczył Maciej Bukowski.
Według niego państwo powinno też postawić na usługi biznesowe najwyższej jakości. W tym zakresie autorzy rekomendują wprowadzenie udogodnień podatkowych i wsparcia inwestycyjnego dla lokowania w Polsce centrów B+R. Wśród kolejnej rekomendacji pojawia się też budowa bazy edukacyjnej dla rozwoju w Polsce działalności usługowej najwyższej jakości. Zwiększenie nakładów na badania podstawowe i szkolnictwo wyższe oraz systematyczne (oparte o wskaźniki) podnoszenie ich jakości m.in. w obszarze medycyny, ICT, kierunków inżynieryjnych, STEM i nauk o zarządzaniu. Autorzy proponują też wzmacnianie trendów urbanizacyjnych i sprzyjanie wzrostowi populacji w 5-10 największych ośrodkach w Polsce.
„Z punktu widzenie polityki przemysłowej istotne jest również wspieranie usług o najwyższym potencjale eksportowym w powiązaniu z rozwojem przemysłu – wzrost produktywności poprzez outsourcing i specjalizację, przemysł jako facylitator rozwoju usług B2B i usługi B2B jako element wzrostu firm przemysłowych.” – wyjaśniał Maciej Bukowski.
W zakresie rynku pracy istotna według autorów będzie cyfryzacja służb zatrudnienia. „Powstające w dużej liczbie platformy internetowe pośredniczące pracy stają się konkurencją dla publicznych służb zatrudnienia i pomagają milionom osób szybciej znaleźć pracę bardziej dostosowaną do ich oczekiwań i umiejętności, niż poprzez tradycyjne sposoby poszukiwania.” – tłumaczył prezes WISE. Autorzy zawracaj uwagę, że również obecne regulacje w zakresie rynku pracy powinny zostać dostosowane do wymogów epoki cyfrowej. Kluczowe będzie też według nich zwiększanie dostępu do danych publicznych. W epoce BOD zmiana formuły działania instytucji publicznych zmniejszająca dystans pomiędzy nimi a obywatelem, jest warunkiem wzrostu gospodarczego w krajach wysoko rozwiniętych – dotyczy to także PSZ i potencjału jakie BOD niosą dla poprawy jakości ich oferty – profilowanie będzie kluczowe.
Raport „Zatrudnienie w Polsce. Praca czasu innowacji”, to dziesiąty raport z serii. Publikacja została przygotowana przez Warszawski Instytut Studiów Ekonomicznych z inicjatywy MPiPS w ramach projektu systemowego Analiza procesów zachodzących na polskim rynku pracy i w obszarze integracji społecznej w kontekście prowadzonej polityki gospodarczej, na zlecenie Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich.
Redakcja: Maciej Bukowski. Autorzy: Wojciech Białożyt, Maciej Bitner, Maciej Bukowski, Jan Gąska, Agata Gierczak, Jakub Miśtak, Piotr Koryś, Krzysztof Roman, Piotr Szczerba, Aleksander Śniegocki
