Zorganizowane przez Instytut WiseEuropa 6 maja wydarzenie online było poświęcone Konferencji w sprawie Przyszłości Europy – zaplanowanej na rok serii debat i dyskusji, w której obywatelki i obywatele Europy mają możliwość zabrania głosu w sprawie najpilniejszych wyzwań stojących przed Unią oraz jej przyszłego kształtu.
Na 3 dni przed oficjalną inauguracją Konferencji, przedstawiciele czołowych polskich think tanków zaproszeni do dyskusji przez WiseEuropa rozmawiali o możliwym wpływie Konferencji na zmiany zachodzące w Unii Europejskiej. Moderatorem dyskusji był Aleksander Śniegocki, Kierownik Programu Energia, Klimat i Środowisko, WiseEuropa.
Dr Jolanta Szymańska, Koordynatorka Programu: Unia Europejska w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych mówiła o tym, czy Konferencja faktycznie daje szansę na wypracowanie nowych rozwiązań instytucjonalnych. Podkreśliła, że pomimo pandemii integracja europejska będzie postępować, jednak sama Konferencja niekoniecznie odegra dużą rolę w dalszym procesie integracji. Zaznaczyła, że prawdopodobnie nie będzie to forum inicjowania reform, ale raczej konsultowania ich z obywatelami. W ubiegłych latach podejmowano już próby refleksji nad wyzwaniami stojącymi przed Europą. Obecnie dyskusja skupi się raczej nie na kwestiach instytucjonalnych, a politykach sektorowych (jak choćby polityka klimatyczna, zdrowotna czy cyfrowa) będą zajmowały zdecydowanie ważniejsze miejsce. Obecnie to polityka zdrowotna jest tym, co szczególnie interesuje obywateli i jest to obszar, w którym obywatele widzą duży potencjał na dalszą integrację Unii. Oczekiwania polskiego rządu wobec Konferencji są dość ograniczone, a sama formuła Konferencji nie bierze pod uwagę bezpośredniego uczestnictwa rządów państw członkowskich – w przeciwieństwie do tego jak to miało miejsce w poprzedniej edycji.
Dr Marcin Kędzierski, główny ekspert Centrum Analiz Klubu Jagiellońskiego, mówił o dużych zmianach, które zachodzą w Unii od kryzysu finansowego w 2008 roku, który pogłębiły się jeszcze przez pandemię. Zaznaczył, że choć sondaże dla partii populistycznych spadły, nie oznacza to, że będzie to zjawisko trwałe. Krótki przegląd tego, co dzieje się w poszczególnych państwach Unii Europejskiej pokazuje, że ta zrobiła ogromny skok naprzód w kwestii integracji, ale sytuacja może ulec zmianie właśnie ze względu na sytuację wewnętrzną państw członkowskich. Epidemia stworzyła jednak szansę dla Unii, aby pokazać, że jest ona liderem globalnym. Możliwe jest również, że po pandemii powstaną grupy obywateli, które będą chciały rozwiązywać swoje problemy tylko na poziomie lokalnym ze względu na brak zaufania zarówno do struktur narodowych jak i ponadnarodowych, unijnych. Ostatecznie, zdaniem dr. Kędzierskiego, Konferencja nie będzie w stanie dać obywatelom poczucia większej roli demokracji w Europie.
O wymiarze cyfrowym integracji mówiła dr Agnieszka Smoleńska, starsza analityczka ds. Europejskich w Polityce Insight. W przeszłości wydarzenia podobne do Konferencji były dość hermetyczne, ale tym razem widzimy wolę, aby wyglądało to inaczej. Unia stara się przekuć trudności związane z brakiem możliwości spotkań fizycznych z obywatelami niejako w swój sukces korzystając z różnych narzędzi cyfrowych. Na platformie Konferencji znajduje się już dość sporo wydarzeń, organizowanych zarówno przez organizacje proeuropejskie, jak i te bardziej eurosceptyczne. Jednocześnie już obecnie Unia podejmuje decyzje np. w obszarze polityki cyfrowej, takie jak kwestia uregulowania gigantów cyfrowych, polityka konkurencji czy coraz bliższy realizacji podatek cyfrowy. Dr Smoleńska zgodziła się z przedmówcą, że kierunek zmian zależy od kontekstu politycznego państw członkowskich, ale pewne zmiany już się dokonały i będzie trudno je odwrócić.
Izabela Zygmunt, starsza analityczka w Instytucie WiseEuropa, wskazała, że to nie wizja konkretnych reform instytucjonalnych jest stawką tej Konferencji, ale raczej zbudowanie bliższej relacji Unii z obywatelami. Obecnie sprawy klimatu stają się bardzo istotnym problemem dla obywateli UE. Jest to płaszczyzna, na której obywatele mogą dojść do porozumienia z unijną polityką Europejskiego Zielonego Ładu. Konferencja jest krokiem w kierunku włączenia obywateli w debatę – nie jako biernych odbiorców czy obserwatorów, ale jako jej aktywnych uczestników. To prawda, że nie wiemy, jak zmieni się pozycja ruchów populistycznych czy eurosceptycznych. Konferencja jednak ma szansę przyciągnąć społeczeństwa UE i włączyć je w tę dyskusję, ponieważ wcześniej obywatelom brakowało poczucia, że są wysłuchani, mogą współdecydować i mieć wpływ na to, co robi Bruksela.
Podsumowując dyskusję, Aleksander Śniegocki wskazał na dużą dynamikę i nieprzewidywalność zmian na poziomie państw członkowskich i całej UE, która może sprawić, że za rok pod koniec Konferencji znajdziemy się w zupełnie innym punkcie dyskusji o przyszłości Europy. Jednocześnie zachęcił do śledzenia strony Konferencji ( https://futureu.europa.eu/) i jej współtworzenia.
Obejrzyj nagranie webinaru
Prezentacja Aleksandra Śniegockiego z WiseEuropa dostępna jest pod linkiem:
Webinar Zielona, cyfrowa, bardziej zjednoczona – jaką wizję Unii przyniesie Konferencja o Przyszłości Europy? stanowi część projektu Climate Action Dialogues, który obejmuje refleksję europejskich think tanków z 7 krajów wokół Konferencji oraz jej powiązań z agendą klimatyczną UE. Projekt koordynowany przez Ecologic Institute jest wspierany przez European Climate Initiative (EUKI) Federalnego Ministerstwa Środowiska, Ochrony Przyrody i Bezpieczeństwa Jądrowego Republiki Federalnej Niemiec (BMU).
