Rozwój giełdy wymaga rozwoju części kapitałowej systemu emerytalnego i jej jasnego rozdzielenia od części repartycyjnej, a rynek kapitałowy potrzebuje nowych spółek oraz wycofania się Skarbu Państwa z uczestnictwa w rynku jako współwłaściciela. Zarazem pożądane jest zachowanie kluczowych spółek, w których dziś większość funkcjonalną ma Skarb Państwa w rękach krajowych.
To dwa z ośmiu wniosków dotyczących naprawy rynku kapitałowego, zawartych w raporcie pt. „Odnowa. Polski rynek kapitałowy – odbudowa znaczenia i pozycji w gospodarce”, autorstwa Macieja Bukowskiego, prezesa WiseEuropa. W raporcie, który powstał przy wsparciu pomysłodawcy Fundacji Przyjazny Kraj, zawarte są również rekomendacje dotyczące koniecznych do podjęcia działań, mogących odwrócić niekorzystne zmiany z ostatnich lat.
GPW w marazmie
Po roku 2010 Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie pogrążyła się w marazmie, w dużej mierze abdykując z roli silnika realnie napędzającego polską gospodarkę. Został on wywołany przede wszystkim przez nieprzemyślane zmiany regulacyjno-instytucjonalne wdrażane w czasie bardzo niekorzystnych szoków zewnętrznych (kryzys finansowy 2008, kryzys strefy euro).
Efektem tych działań jest bardzo niska wycena wielu tych spółek, których kluczowym akcjonariuszem jest Skarb Państwa, a które dominują w głównym indeksie warszawskiego parkietu WIG20. O ile w latach 1997-2010 indeks ten rósł w średnim tempie ok. 5% rocznie, to już w latach 2010-2023 tego rodzaju inwestycja łączyła się ze stratą. Ale nie jest to sytuacja nieodwracalna.
Giełda ponownie motorem rozwoju gospodarczego
Giełda papierów wartościowych czy – szerzej – cały rynek kapitałowy odgrywają kluczową rolę, będąc nie tylko miejscem wymiany aktywów finansowych, ale także ważnymi instytucjami wspierającymi wzrost gospodarczy dzięki finansowaniu najbardziej produktywnych przedsięwzięć gospodarczych. Pierwszą i podstawową funkcją rynku kapitałowego jest bowiem mobilizacja kapitału na rzecz najbardziej produktywnych przedsięwzięć gospodarczych.
Przez emisję akcji na giełdzie, przedsiębiorstwa zyskują dostęp do relatywnie taniego finansowania ekspansji rynkowej i prac badawczo-rozwojowych. Zarazem kluczową funkcją giełd jest wspomaganie efektywnej alokacji zasobów. Rynki papierów wartościowych wspierają przenoszenie kapitału do najbardziej obiecujących i efektywnych projektów dzięki identyfikacji tych firm, które są najlepiej zarządzane i mają największy potencjał wzrostu. W ten sposób są one źródłem kapitału wysokiego ryzyka, niezbędnego dla przelewania się innowacji technicznych i organizacyjnych z laboratoriów i uniwersytetów do gospodarki.
Giełda spełnia tę rolę tym lepiej, im większy jest udział notowanych na niej aktywów w całkowitym kapitale danej gospodarki.
Konieczne działania – rekomendacje
Uwłaszczenie obywateli na ich majątku poprzez prywatyzację większości spółek Skarbu Państwa notowanych już na GPW oraz większości pozostałych spółek Skarbu Państwa poprzez giełdę przy użyciu przekształconych funduszy emerytalnych, tak by większość udziałów w nich została w rękach instytucji krajowych.
Jasne zdefiniowanie systemowej roli dobrowolnego filara kapitałowego jako filara służącego umożliwieniu elastycznego kształtowania aktywności zawodowej osób po 60. roku życia w tym przejścia na częściową lub całkowitą emeryturę wcześniejszą w zgodzie z indywidualnymi preferencjami.
Więcej wniosków i rekomendacji można znaleźć w raporcie, do lektury którego zapraszamy.
