Podczas seminarium eksperckiego, zorganizowanego w dn. 27 lutego 2025 r. w Warszawie przez współpracujące think tanki WiseEuropa i The Opportunity Institute for Foreign Affairs, przedstawiciele administracji publicznej, nauki, społeczeństwa obywatelskiego i mediów zastanawiali się, jaka będzie przyszłość projektu unii energetycznej w obliczu dynamicznych zmian na globalnym rynku energii oraz polityki klimatycznej. Wydarzenie zostało objęte patronatem polskiej prezydencji w Radzie UE.
Doświadczenia pierwszej dekady
W lutym 2025 roku minęło dziesięć lat od ogłoszenia przez Komisję Europejską projektu strategii Europejskiej Unii Energetycznej. W następnych latach koncepcja Unii Energetycznej była dalej rozwijana, również poprzez przyjęte w ramach pakietu „Czysta Energia dla Wszystkich Europejczyków” rozporządzenie w sprawie zarządzania Unią Energetyczną. Uczestnicy dyskusji wskazali jednak na wyzwania zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne dla dalszego funkcjonowania tej inicjatywy. Należą do nich m.in. nowe podejście Stanów Zjednoczonych do kwestii dostaw energii (a przede wszystkim – dostaw gazu ziemnego) oraz kwestia konkurencji ze strony amerykańskich czy chińskich przedsiębiorców.
Jakie reformy, aby dostosować się do nowych realiów geopolitycznych?
W trakcie dyskusji omówiono wyzwania związane ze zmianą paradygmatu funkcjonowania Unii Europejskiej, w tym również Unii Energetycznej. Wskazano na brak dostępności danych gospodarczych w Unii Europejskiej czy stosunkowo niską konsumpcję jako elementy, które osłabiają Wspólnotę w konkurencji np. ze Stanami Zjednoczonymi. Zwrócono również uwagę na kwestie rozbieżności strategicznej pomiędzy niektórymi państwami członkowskimi a Unią Europejską. Podczas gdy legislacja europejska oraz część państw członkowskich dąży do zwiększenia odporności Unii jako całości, inne przede wszystkim kierują się koniecznością zapewniania samowystarczalności.
Innym tematem poruszanym w trakcie spotkania była kwestia konkurencji w kontekście opublikowanego Clean Industrial Deal. Uczestnicy zgodzili się, że przyjęcie polityki przemysłowej dla Unii Europejskiej jest kluczowe, jednak istotne jest zapewnienie jej długoterminowego wykonania.
Eksperci zastanawiali się także, co powinno się wydarzyć z unijnym podejściem do ropy naftowej. Unia Energetyczna szeroko traktuje zagadnienie użycia gazu, także w kontekście kolejnych pakietów sankcji nakładanych na Rosję od 2022 roku, lecz temat ropy naftowej pozostaje marginalny.
Unia Energetyczna – czyli co?
W debacie kilkukrotnie pojawił się wątek sposobu rozumienia i patrzenia na Unię Energetyczną. Uczestnicy odwoływali się przy tym zarówno do idei zgłoszonej przez Polskę w 2015 roku, do ewolucji tej idei na przestrzeni lat, jak i do Unii Energetycznej jako wspólnej polityki Unii Europejskiej w zakresie energii. Uczestnicy zgodzili się, że co do zasady potrzebna jest wspólna polityka energetyczna Unii Europejskiej, jednak stopień jej zazielenienia oraz poziom ambicji w zakresie np. połączeń transgranicznych, musi być dostosowany do aktualnych wyzwań stojących przed Wspólnotą.
